kar zinciri takmatik x tipi h tipi y tipi mahmuzlu zincir serme zincir

bu yazı daha geniş bir yazının özetidir. pilbilgi.blogspot.com adresinde daha geniş ve tüm ürünlerin karşılaştırıldığı yazı mevcuttur.

Zincirler:

Genelde metaldirler ve adları üstünde bildiğimiz zincirden yapılırlar. Tek farkları bahçe kapısına sardığınız veya köpek bağladığınız zincirin baklaları yuvarlak kenarlıyken kar zincirleri köşeli baklalardan yapılır. Mantık basittir. Yuvarlak kayar köşeli sürtünür.
bu yazının orjinali ve daha genişi pilbilgi.blogspot.com adresindedir. kaynak belirterek alıntı yapılabilir.

Montajlarına veya desenlerine göre sınıflandırılırlar. Montajlarına göre kolay takılan ve serme zincir olarak; desenlerine göre de h tipi, y tipi, x tipi ve mahmuzlu zincir olarak ayrılırlar.

Kolay takılan veya halk arasındaki adıyla takmatik zincirlerin özelliği lastiği çıkarmadan aracın üzerindeyken takılabilmeleridir. Sık ama arlıklarla kar yağan iç Anadolu bölgelerinde veya kar yağma olasılığı yüksek yollarda yanınızda bulundurup ihtiyaç anında takıp işiniz bitince nispeten kolayca çıkarabileceğiniz yapıdadırlar. Kolay takılabilir demek anında herkes tarafından mükemmelen takılabilir demek değildir. Sadece takmak için lastiğin sökülmemesini ifade eder. Acemiler için onu da takmak kolay değildir. Ayrıca halen duran bir arabanın lastiğini anında saracak bir teknoloji olmadığı için arada inip kılavuz zinciri çekerek takmatik zincirleri sıkıştırmanız gerekir. Zincir iyi sıkılmaz ve gevşek kalırsa kısa zamanda kopar. Ayrıca serbestçe sallanan kısımlar aracın kasasına çarparak zarar verir.

Serme zincirlerin kılavuz zincirleri ve iskeletleri yoktur. Lastiği söker, zinciri giydirir ve sabitlersiniz.   Sonrada lastiği geri takarsınız. Başka ayar gerektirmezler. Bazı tecrübeli şoförler lastiğin altına zinciri serip aracı geri geri götürerek zinciri altlarına alır ve lastiği sökmeden zinciri takarlar.  Ancak bu iş hem bir yardımcı hem de tecrübe gerektirdiği için zordur. Üstelik bazı zincirlerin her iki yanında da sıkıştırma lastiği olduğundan bunu yapamazsınız. Bu yüzden bu zincirler uzun süre zincirle gideceğiniz zamanlarda anlamlıdır. Örneğin ankara’ dan çıkıp erzurum’a gideceğinizde anlamlıdır. Ancak sadece afyon’da kar olabilir dediğiniz yolculuklarda takmatik daha efektif bir çözümdür.

50-60 km kar var sonra yol açık sonra bir daha kar yağabilir gibi durumlarda takmatik açık ara öndedir ancak yol tutuşu asla serme gibi olmaz.

Desenlerine göre sınıflandırma ise zincirin takıldıktan sonra sahip olduğu zincir desenidir. H tipi zincirde sadece lastiği dik kesen zincir parçaları olur. Sadece düz gidişlerde size çekiş sağlar ancak dönüşlerde ve frende fazla bir katkı sağlamaz. Çünkü lastik üzerinde zincirin temas etmediği çok fazla alan vardır. Ayrıca lastiği dik kesen zincir parçalarını tutan ara parçalar olmadığı için biraz bile zorlansa ara zincirler kopar. Ömrü kısadır. Asfaltta da çok fazla ses ve titreşim yapar. Maliyet açısından bir avantajı da olmadığı için bugün piyasadan hemen hemen silinmiştir. Sadece bazı merdiven altı ürünlerde bu desen kaldı. Alırken dikkat edin.

Y tipi aslında v tipidir ama nedense adı y konmuş. H tipindekinden farklı olarak ara zincir parçaları lastiği dik değil açılı keser. Kenar zincirlerine bağlı ve lastiğin yüzeyini zig zaglar halinde kesen ara zincirler şeklinde desenlidir. H tipine göre %10-20 civarı daha efektiftir ancak aynı dezavantajlar devam eder ve bu desen de ömürsüzdür. Bu desen de ortadan kalkmak üzeredir. H tipi kadar bile rastlayamazsınız.

X tipi lastiği x şeklinde kesen veya hafif eğimli yüzey zincirlerini birbirine bağlayan asimetrik bir başka zincir parçasından oluşur. Lastiğe teması kesintisiz olduğundan çok daha iyi bir yol tutuş sağlar. Dönüş, fren ve buz üzerinde performansı çok daha iyidir. Üstelik zincir parçalarının tamamı birbirine bağlı olduğundan daha dayanıklı bir desendir.

Mahmuzlu zincir genelde x tipi desene sahiptir (başka desen de olabilir) ancak üzerinde simetrik veya asimetrik olarak dağılmış kalın demir parçaları vardır. Çok kalın karda ve her türlü buzda sorunsuz yol tutuş sağlar. Genelde uzun süreli ve kesintisiz kullanım için tercih edildiklerinden takmatik türleri pek bulunmaz. 1988den bu yana ben rastlamadım. Baklaları genelde bu ağırlığı taşıması için daha kalın olduğundan oldukça da dayanıklıdır. Hiçbir zincir kar veya buz olmayan yol için iyi değildir ancak mahmuzlu zincirler kuru zeminde lastiğe çok daha fazla zarar verir daha çok zarar görür. Bu nedenle amatör kullanıcıya yönelik modelleri bulunmaz. Daha ağır vasıtalar veya sürekli kar üstünde yolculuk yapan sürücüler içindir.

Zincirlerin avantajları:

Zincirler yapıları gereği çok iyi yol tutuş sağlarlar. Buz üzerinde en etkili lastik desteğini sağlarlar. Taze kar, sıkışmış kar, çamurlu kar ve buz üzerinde etkilidirler. X tipi ve mahmuzlu zincirler hem daha iyi yol tutuş hem de fren ve dönüşlerde % 100’e yakın fayda sağlarlar. Kar ve buz olmayan zeminde kullanılmadıkça oldukça da dayanıklıdırlar. Teker yarıdan fazla bire karın içinde olsa çekiş güçleri devam eder.

Zincirlerin dezavantajları:

Çok sesli ve titreşimlidirler. Otomatik vitesli araçlarda ve absli araçlarda zamanla elektronik aksama zarar verirler. Kalın karda kullanılmaları halinde zarar minimaldir ancak kullanıcı dikkati ister. Ayrıca duruma göre değişmekle beraber zincir lastiğin ömründen götürür. Taze karda az asfalt zeminde çok ama bir şekilde lastiğe zarar verir.

Kopması durumunda araca zarar verebilir. Lastiğe tam uymayan veya takmatiklerde iyi sıkıştırılmamış zincirler hem daha kolay kopar hem de araca zarar verebilirler.

Ne kadar kolaylaştırılmış olursa olsun sökülüp takılmaları hala zordur. Kısa süreli kullanımlara ve acemilere göre değildirler. Kullanıcı hatalarından çok fazla etkilenirler.

Diğer alternatifler içinde maliyeti nispeten yüksek bir seçenektir. Ancak maliyet etkinlik açısından en uygunudur. Tek sorun sık ve uzun süre karla kaplı alanlarda efektif olurlar. Senede 1 defa kar yağan yerlerde bazen yük olur.

Kötü yol ve balçıkta bu iş için yapılmış bir model kullanmıyorsanız faydasızdır.