kar zinciri kar lastiği kar paleti kar pençesi çivili lastik kar çorabı

Kar zinciri, kar paleti, sprey zincir, kış lastiği, kar pençesi, kar çorabı. Hangisi?

                Öncelikle kış lastiği kar lastiği değildir. Lastikler sentetik kauçuk ve çeşitli katkılarla yapılmış kimyasal bir üründür. Amacı yolu tutup aracın ilerleyeceği sürtünmeyi sağlamaktır. Bu sürtünmeyi sağlarken aracı yüksekte tutacak kadar sert ancak desenlerin yere tam basmasını sağlayacak ve aracın hareketlerinde oluşan moment farklarını tamponlayacak kadar yumuşak olmalıdır. Örneğin bir araba dönerken temel fizik kuralları gereği araba düz gitmeye çalışır. Eğer lastik üzerine binen yükü ve değişen hava basıncı yönünü emecek kadar yumuşak olmazsa hız çarpı aracın ağırlığı kadar bir yük lastiğin yan yüzüne biner ve büyük ihtimalle araç çok düşük hızlarda bile kayma yapar. Aynı olay fren sırasındada olur. Lastiğin bizzat kendisi ve içindeki hava fren anında oluşan fazladan baskıyı emer ve araç durabilir.
bu yazının orjinali ve daha genişi pilbilgi.blogspot.com adresindedir. kaynak belirterek alıntı yapılabilir.

                Ancak lastiğin kimyası da her kimyasal madde gibi belirli sıcaklıklarda özelliğini koruyabilir. Yazın kullanılan lastik esnekliğini yaklaşık 10 derecenin altında kaybedeceği için sertleşir. Belirli bir sıcaklığın altında fayton tekeri ne kadar esnekse o kadar esnektir. Bu nedenle artan veya azalan fark etmez hız değişikliklerinde lastik oluşan baskı farkını dengeleyemez ve kayma yapar. Bu nedenle hızlanma, kalkış, fren ve dönüşlerde araç kayar ve kontrolden çıkar.

                Kış lastiğinin özelliği soğuk havalarda bu esnekliği sağlayabilmesidir. Diş yapısı biraz daha kalın olduğundan genellikle kış lastikleri taze yağan karda ve çamurlaşmış karda nispeten iyi bir tutuş sağlar. Ancak buzda ve yağdıktan sonra ezilmiş karda tek başlarına yeterli olmazlar. Kar lastiği ve soğuk iklim lastiği bu konuda daha yeterlidir ancak onlar da normal zeminde çok sorunludur. O yüzden İsveç, Norveç gibi zaten yılın 8 ayını kar altında geçiren ülkeler veya Avusturya Alpleri gibi bir kere karlı yola denk geldiğinizde o coğrafyada sürekli kar altında devam etmeniz gerekecek alanlar dışında standart son kullanıcılar için bir anlamları yoktur. Zaten bu lastikler piyasada çok az bulunur. O yüzden değerlendirme dışı bırakıldılar.

                Kış lastikleri buzda yaz lastiklerine göre daha iyidirler. Çünkü lastik esnekliğini kaybetmez ve tırnaklar arabanın ağırlığını buza sürtünmek için kullanabilir. Ancak mutlak bir kurtarıcı değildirler. Yardımcı sistem gerekir. Kış lastiğim var bana zincir gerekmez demeyin gerekir.

                Zincirler:

Genelde metaldirler ve adları üstünde bildiğimiz zincirden yapılırlar. Tek farkları bahçe kapısına sardığınız veya köpek bağladığınız zincirin baklaları yuvarlak kenarlıyken kar zincirleri köşeli baklalardan yapılır. Mantık basittir. Yuvarlak kayar köşeli sürtünür.

Montajlarına veya desenlerine göre sınıflandırılırlar. Montajlarına göre kolay takılan ve serme zincir olarak; desenlerine göre de h tipi, y tipi, x tipi ve mahmuzlu zincir olarak ayrılırlar.

Kolay takılan veya halk arasındaki adıyla takmatik zincirlerin özelliği lastiği çıkarmadan aracın üzerindeyken takılabilmeleridir. Sık ama arlıklarla kar yağan iç Anadolu bölgelerinde veya kar yağma olasılığı yüksek yollarda yanınızda bulundurup ihtiyaç anında takıp işiniz bitince nispeten kolayca çıkarabileceğiniz yapıdadırlar. Kolay takılabilir demek anında herkes tarafından mükemmelen takılabilir demek değildir. Sadece takmak için lastiğin sökülmemesini ifade eder. Acemiler için onu da takmak kolay değildir. Ayrıca halen duran bir arabanın lastiğini anında saracak bir teknoloji olmadığı için arada inip kılavuz zinciri çekerek takmatik zincirleri sıkıştırmanız gerekir. Zincir iyi sıkılmaz ve gevşek kalırsa kısa zamanda kopar. Ayrıca serbestçe sallanan kısımlar aracın kasasına çarparak zarar verir.

           

    

Serme zincirlerin kılavuz zincirleri ve iskeletleri yoktur. Lastiği söker, zinciri giydirir ve sabitlersiniz.   Sonrada lastiği geri takarsınız. Başka ayar gerektirmezler. Bazı tecrübeli şoförler lastiğin altına zinciri serip aracı geri geri götürerek zinciri altlarına alır ve lastiği sökmeden zinciri takarlar.  Ancak bu iş hem bir yardımcı hem de tecrübe gerektirdiği için zordur. Üstelik bazı zincirlerin her iki yanında da sıkıştırma lastiği olduğundan bunu yapamazsınız. Bu yüzden bu zincirler uzun süre zincirle gideceğiniz zamanlarda anlamlıdır. Örneğin ankara’ dan çıkıp erzurum’a gideceğinizde anlamlıdır. Ancak sadece afyon’da kar olabilir dediğiniz yolculuklarda takmatik daha efektif bir çözümdür.

50-60 km kar var sonra yol açık sonra bir daha kar yağabilir gibi durumlarda takmatik açık ara öndedir ancak yol tutuşu asla serme gibi olmaz.

Desenlerine göre sınıflandırma ise zincirin takıldıktan sonra sahip olduğu zincir desenidir. H tipi zincirde sadece lastiği dik kesen zincir parçaları olur. Sadece düz gidişlerde size çekiş sağlar ancak dönüşlerde ve frende fazla bir katkı sağlamaz. Çünkü lastik üzerinde zincirin temas etmediği çok fazla alan vardır. Ayrıca lastiği dik kesen zincir parçalarını tutan ara parçalar olmadığı için biraz bile zorlansa ara zincirler kopar. Ömrü kısadır. Asfaltta da çok fazla ses ve titreşim yapar. Maliyet açısından bir avantajı da olmadığı için bugün piyasadan hemen hemen silinmiştir. Sadece bazı merdiven altı ürünlerde bu desen kaldı. Alırken dikkat edin.

h tipi zincir

Y tipi aslında v tipidir ama nedense adı y konmuş. H tipindekinden farklı olarak ara zincir parçaları lastiği dik değil açılı keser. Kenar zincirlerine bağlı ve lastiğin yüzeyini zig zaglar halinde kesen ara zincirler şeklinde desenlidir. H tipine göre %10-20 civarı daha efektiftir ancak aynı dezavantajlar devam eder ve bu desen de ömürsüzdür. Bu desen de ortadan kalkmak üzeredir. H tipi kadar bile rastlayamazsınız.

X tipi lastiği x şeklinde kesen veya hafif eğimli yüzey zincirlerini birbirine bağlayan asimetrik bir başka zincir parçasından oluşur. Lastiğe teması kesintisiz olduğundan çok daha iyi bir yol tutuş sağlar. Dönüş, fren ve buz üzerinde performansı çok daha iyidir. Üstelik zincir parçalarının tamamı birbirine bağlı olduğundan daha dayanıklı bir desendir.

x tipi zincir

Mahmuzlu zincir genelde x tipi desene sahiptir (başka desen de olabilir) ancak üzerinde simetrik veya asimetrik olarak dağılmış kalın demir parçaları vardır. Çok kalın karda ve her türlü buzda sorunsuz yol tutuş sağlar. Genelde uzun süreli ve kesintisiz kullanım için tercih edildiklerinden takmatik türleri pek bulunmaz. 1988den bu yana ben rastlamadım. Baklaları genelde bu ağırlığı taşıması için daha kalın olduğundan oldukça da dayanıklıdır. Hiçbir zincir kar veya buz olmayan yol için iyi değildir ancak mahmuzlu zincirler kuru zeminde lastiğe çok daha fazla zarar verir daha çok zarar görür. Bu nedenle amatör kullanıcıya yönelik modelleri bulunmaz. Daha ağır vasıtalar veya sürekli kar üstünde yolculuk yapan sürücüler içindir.

 serme zincir örnekleri

Zincirlerin avantajları:

Zincirler yapıları gereği çok iyi yol tutuş sağlarlar. Buz üzerinde en etkili lastik desteğini sağlarlar. Taze kar, sıkışmış kar, çamurlu kar ve buz üzerinde etkilidirler. X tipi ve mahmuzlu zincirler hem daha iyi yol tutuş hem de fren ve dönüşlerde % 100’e yakın fayda sağlarlar. Kar ve buz olmayan zeminde kullanılmadıkça oldukça da dayanıklıdırlar. Teker yarıdan fazla bire karın içinde olsa çekiş güçleri devam eder.

Zincirlerin dezavantajları:

Çok sesli ve titreşimlidirler. Otomatik vitesli araçlarda ve absli araçlarda zamanla elektronik aksama zarar verirler. Kalın karda kullanılmaları halinde zarar minimaldir ancak kullanıcı dikkati ister. Ayrıca duruma göre değişmekle beraber zincir lastiğin ömründen götürür. Taze karda az asfalt zeminde çok ama bir şekilde lastiğe zarar verir.

Kopması durumunda araca zarar verebilir. Lastiğe tam uymayan veya takmatiklerde iyi sıkıştırılmamış zincirler hem daha kolay kopar hem de araca zarar verebilirler.

Ne kadar kolaylaştırılmış olursa olsun sökülüp takılmaları hala zordur. Kısa süreli kullanımlara ve acemilere göre değildirler. Kullanıcı hatalarından çok fazla etkilenirler.

Diğer alternatifler içinde maliyeti nispeten yüksek bir seçenektir. Ancak maliyet etkinlik açısından en uygunudur. Tek sorun sık ve uzun süre karla kaplı alanlarda efektif olurlar. Senede 1 defa kar yağan yerlerde bazen yük olur.

Kötü yol ve balçıkta bu iş için yapılmış bir model kullanmıyorsanız faydasızdır.

kötü araziye de uygun mahmuzlu zincir

Kar paletleri:

Zincirle benzer mantıktadırlar ancak materyal olarak metal değil sert kauçuk, poliüretan veya sertleştirilmiş polietilen (plastik) kullanılır. Yol tutuş açısından x tipi zincirlere benzerler. Bazı markalarda metal zımbalı taban olduğu için mahmuzlular gibi buzda da ekstra fayda sağlarlar. Fren ve dönüşlerde zincir kadar iyidirler. Lastiğe zarar verirler ancak zincirden çok daha az zararlıdırlar. Ancak lastiğe büyük numara palet takarsanız ve biraz hızlı kullanırsanız palet kenarları lastik dişlerini tıraş eder.

Bunların en büyük avantajları zincire göre çok daha sessiz ve sarsıntısız olmalarıdır. Otomatik vitesli veya absli araçlar gibi zincirin önerilmediği araçlarda rahatlıkla ve güvenle kullanılırlar.

Normalde zincir sadece çekişin olduğu tekerlere takılır ancak çekişin olmadığı tekerlerin normalde sağladığı fren ve dönüş desteği zincir varlığında ortadan kalktığından zemine bağlı riskler azalsa da devam eder. Arka lastiğim kabak olduğu için ön lastiğimde zincir olduğu halde el frenim çekiliyken arabamın yokuş aşağı kaydığını bilirim. Benzer şekilde ön tekerime zincir takılıyken dönüşte arka tekerim yeri iyi tutamadığı için kendi etrafımda 3 tur atarak döndüğümü de bilirim. Arka tekere de zincir takmak genellikle faydalıdır ancak sarsıntı ve ses bunu imkansız hale getirir. Denedim ve çok faydalı ama bir o kadar da zulüm olduğunu söylemem gerek.

Paletlerin sessizliği ve lastiği daha iyi sarmaları nedeniyle öne ve arkaya 2 takım takarak kuru yola yakın bir yol tutuş sağlamak mümkündür.

Ayrıca plastik malzemelerin pas sorunu olmadığından zincire göre daha az bakım isterler. Zinciri her kullanımdan sonra ılık suyla yıkayıp kuruttuktan sonra kaldırmak gerekirken paletleri nasıl suyla yıkadığınızın önemi yoktur ve sezon sonunda yıkamanız yeter.

 palet örneği

  daha farklı bir palet örneği

Ancak bu sistemlerin dezavantajları da çoktur. Bu yüzden piyasada büyük bir yer edinemediler. Öncelikle düzgün bir ürün çok pahalıdır. Zincirin 2-3 katı fiyatı göze almak gerekir. Ayrıca katlanmaları çok daha zor olduğundan genelde zincire göre daha büyük yer kaplar. Zorlayarak fazla katlarsanız kırılırlar.

Ayrıca zincire iyi bakarsanız miras bırakacak kadar dayanabilir ama paletlerin plastiği zamanla bozulur. Kullanmasanız da hep yıkasanız da sonunda gevrekleşir ve kırılırlar. Daha da ötesi takılmaları takmatik zincirler kadar; bazen daha da zordur.

  izlandada kullanılan uç bir örnek

Son yıllarda boyut ve fiyat dezavantajının önüne geçmek için daha düşük kalite malzeme ve lastiğin tamamı yerine bir kısmını kaplayan türleri piyasaya çıktı ancak başka alternatifler de piyasaya çıktığından Pazar paylarında büyük bir artış olmadı. Üstelik hala takılmaları zincir kadar zor olduğundan yerleşmiş zincir kavramının yerine geçemediler.

Kar pençesi:

Öncelikle kar pençesi ve kar paleti sıklıkla birbirinin yerine kullanılır ancak aynı şey değildirler. Paletler tek parçadır. Pençelerse birden fazla parça halinde lastiğe takılırlar. Paletler lastiğin tamamını kaplamasa bile paketinden çıkarıldığında tek parçadır ve lastiği saracak şekilde takılırlar. Pençelerse küçük parçalar halindedir ve montajları lastiğin takıldıkları yerleriyle sınırlıdır. Satış ilanlarında buna dikkat edilmez ancak ayrımları budur.

3 türü mevcut: Lastiğe takılan tek bir  parçadan ibaret tekli pençeler, birkaç parça halinde lastiğe takılan pençeler ve lastik yüzeyinin bir kısmına oturan pençeler.

Lastiğe takılan tek parçalı pençeler hiçbir işe yaramadıkları için piyasadan kalktı. Bunun yerine her bir lastikte 3-4 ayrı yere takılan çok parçalı pençeler çıktı. Çok ucuz taklitleri piyasaya hızla yayıldığı içinde hızla kullanıma girdiler.

 bijona takılan pençe

  takılması kolay olmayan önceden bijona takılı parça gerektiren pençe

 aynı mantıkla çalışan ancak lastiği daha az kaplayan pençe

 

zincirli pençe

Avantajları küçük parçalar halinde olmaları nedeniyle kolay taşınabilmeleri ve çok kolay takılabilmeleridir. Diğer bir avantaj olarak ucuz olmaları öne sürülse de kaliteli bir ürün zincirin 2 katı fiyatlıdır. Ucuz modeller, çoğunlukla plastik kelepçe gibi takılanlar, sürekli bir kullanımdan çok park yerinden çıkma, eve gelip son yokuşta takılma, birkaç ara sokaktan geçme gibi çok kısa süreli kullanımlar için uygunlar. 10-15 dk içinde kopuyorlar. Çok kaliteli cırt kelepçeli pençeler var ancak fiyatları zincirden fazla. Ucuzlarda da yolda kalmam diye güvenmeyin.

cırt pençe örnekleri

Bu ürünleri tanımadan önce yanımda bulunsun diye 1 paket aldım. Satıcı sökülüp geri takılabilen modelden göndermedi diye bir de kızdım. 10 yıldır kar yağmayan yere kar yağdı ve 6 km içinde tüm pençeler koptu. Adamlara boşuna kızmışım çünkü zaten söküp geri kullanacak kadar dayanmıyorlarmış.

Bir diğer avantajları birkaç parça halinde olduklarından ihtiyaca göre 3 parçadan bir veya ikisini takarak yola devam etmek mümkün olabildiği gibi birkaç parçası kopmuş bir paket benzer bir ürünle beraber veya birleştirilerek kullanılabilirler. Zincirden birkaç bakla koptu mu zincir hurda olur. Paletlerden biri parçalandı mı genelde aynı marka ve modelden palet bulamazsınız ve desen uyumsuzluğu yaşamamak için sağlam olanı da çöpe atarsınız. Ancak pençelerde bir parça bir model diğeri başka model de olsa kullanmak mümkündür. Pençelerden çok büyük yol tutuş beklenmediğinden desen uyumsuzluğu daha küçük bir sorundur.

En büyük dezavantajları kolay zarar görmeleridir. Çok dayanıklı kaliteli modeller de oldukça pahalı olduğundan pek bir avantaj bırakmaz. Genelde sessiz ve titreşimsizdirler ancak zincirli modelleri mevcuttur ve onlar gayet sarsıntılıdır.

Diğer bir dezavantajları da yol tutuşa olan katkıları düşüktür. En iyi model %50 fayda sağlar. Taklit ürünler o kadarını da vermez. Ayrıca dönüş ve frende faydaları biraz şansa bağlıdır. Lastik yüzeyinin tamamını örtmediklerinden fren ve dönüşlerde kayma yapabilirler. Zincirli modellerde fayda biraz daha fazlaysa da teker yüzeyinde hala çok fazla boşluk kaldığından mucize beklemeyin. Bu grup malzemelerin amacı size uzun süre her şartta sürüş konforu sağlamak değil kısa üreliğine, ara sokaktan çıkana kadar, işinize veya evinize giderken ara sokakları atlatana kadar veya uzun yolda sığınacak bir yer bulana kadar destek sağlamaktır.

Lastiğin yere temas eden yüzeyine takılan metal şerit halinde pençe piyasada mevcut. Kullanmadım. Araştırdığım kadarıyla sadece tahmin yürütebilirim. Plastik modellere göre daha iyi bir tutuş sağlayacaktır. Özellikle buzda ciddi fayda sağlayacağı düşünülebilir. Çelik ve tırnaklı.

 

   

Takması ne kadar kolay olur bilmiyorum ama bana soğukta çok kolay olmayacaktır gibi geldi. Metal sonuçta. Ayrıca yanlardan pençeyi tutacak başka bir mekanizma olmadığı için pençe ile yol arasındaki sürtünmenin tüm baskısı lastiğin dişlerine binecektir. Zaten firmanın kendisi de belirli diş kalınlığı ve aralığındaki lastiklerde kullanılmasını tavsiye etmiş ki bu da bizi diğer bir dezavantaja getiriyor. Bu tip pençeler her lastiğe uyumlu değildir. Hatta eski lastiklere de uyumlu değil. Ucuz olmayan fiyatlarını da düşünürsek çok büyük fayda sağlamayacaktır.

Türü önemli olmamakla birlikte pek çok kar pençesi reklamında kötü yol koşullarında da kullanılacağı söylense de bu konuda ek bir faydalarını görmedim. Kısa zamanda kopuyorlar. Birkaç yüz liralık orijinal ürünlerle de denemedim. 

Kar çorabı:

80’lerde ve 90’ların başında bu tip geçici çözümler piyasada yoktu. Takmatik zincirler bile 90’ların ortalarından itibaren bulunabilir hale geldi. Normal zincirlerse hem her yerde bulunmuyordu hem de takmak o kadar zordu ki kolay kolay kimse takmakla uğraşmazdı.

O yıllarda aniden kar bastırdığında veya bugünkü gibi ana caddeleri açık ara sokakları unuttuklarında iç anadoluda lastiğe eskilerin deyimiyle çaput bağlardık. Eski havlu, gömlek, pantolon bacağı gibi tekstil ürünlerini bugünkü plastik kelepçeler gibi janta bağlar kendimizi kurtarırdık. Çok kısa bir süreliğine kalın pamuklu savan kumaşını lastik şeklinde kesip kenarlarına don lastiği dikerek lastiğe giydirilen ürünler piyasaya çıktı ancak ömürleri kısa oldu. Artık takmatik veya plastik pençe gibi ürünler daha makul fiyatlara satıştaydı. Ayrıca tekstil ürünleri kısa zamanda ıslanıyordu ve özelliğini kaybediyordu. Sentetik kumaşlarda da yol tutuş çok zayıftı. Zaten kullanılan teknoloji de oldukça ilkel olduğundan ürünler çok dayanıksızdı. Don lastiğiyle giydirilen bir çorabın 1 tonluk arabaya uzun süre dayanması mümkün değildi. Bu nedenle 1-2 sezon içerisinde piyasadan silindiler.

Biri bizden görüp de mi aldı geliştirdi yoksa alemin tek akıllısı biz olmadığımız için başkası da aynı sonuca başka yoldan mı vardı bilmiyorum ancak şimdilerde kar çorabı adında bir ürün piyasada. Amacına daha uygun sentetik kumaşlardan imal edilmiş daha düzgün dengeye sahip ürünler artık piyasada. Her zamanki gibi bol miktarda taklit kalitesiz ürün piyasayı sarmış durumda. Hangi marka iyidir onu da bilmiyorum çünkü hepsini kullanma şansım yok. Ancak kaliteleri fiyatlarıyla orantılı diyebilirim.

Avantajları kolay takılıp çıkarılması, hafif ve ucuz oluşu. Çok kalitelileri bile zincir kadar fiyata sahip. Hızla takılabilir bir o kadar hızla da sökülebilir. Arada inip germek veya yeniden dengelemek zorunluluğu yok. Bir kere takıldı mı kendi lastiğin durumuna göre lastiğe oturur. Çıkardıktan sonra da yıkanarak temiz pak olur. Çoğu model çamaşır makinesine bile girebilir. Neredeyse sıfır ses ve sıfır titreşim ile pençe kullanımının bile soru işareti olduğu otomatik vitesli ve çok elektronik parçalı araçlarda güvenle kullanılabilir.

Dezavantajları elbette var. Ömrü sınırlıdır. Taze karda hemen hiç zarar görmeden kullanılabilir ancak buzda, sertleşmiş karda yavaş yavaş aşınır. Asfalta hızlı, parke taşta daha hızlı, stabilize yolda ise çok hızlı aşınır. Bazı yerlerde 500 km ömürden bahsedilmiş. Bu ömrün taze kardaki ömür olduğunu sanmıyorum. Ancak asfaltta kullanım ömrü mü yoksa karma kullanımdaki ömrü mü bilmiyorum. Bir tane harcayarak deneyecek param da olmadı. Kuru asfaltta 500 km bile dayanacağını zannetmem. Stabilize zeminli yolda 1 saat bile dayanamayacağını öngörebilirim. Bu nedenle avcılık gibi outdoor amaçlı kullanımlarda iyi bir alternatif değildir. Bir diğer dezavantaj da ne kadar sentetik olursa olsun tekstil malzemedir ve zamanla ıslanır. Bu nedenle kar çorabını lastiğinizde takılı bırakmayın. Gece dona çekerse ve siz çözülmeden aracınızı hareket ettirirseniz çorabı oracıkta yırtarsınız.

Taze karda çoğu durumda pençelerden bile iyidirler. Ezilmiş sert karda performansları düşer ancak hala sizi gideceğiniz yere götürür. Buzda eğer ıslanmamışsa her şartta lastikten iyi bir çekiş sunar ancak bazen çok dik yokuşlarda arada tekerin boşa döndüğü vakidir. Islanmışsa buzda dikkatli olun çünkü arada çorapta da buzlanma oluyor ve kayma yapabiliyor. Düz yolda verdiği avantajın tamamını frende ve dönüşlerde de verir.

Ancak balçıkta ve çamurlaşmış karda çok kötüdür. Bazen lastiğin kendi kadar bile tutuş sağlamaz. Kumda denemedim ama mucize beklememek gerek diye düşünüyorum. Çamurlaşmış veya yarı sulu karda çorap zamanla ıslanır ve buz üzerinde performansını kaybeder. Hareket halinde sıkıntı olmaz ama kısa süreli de olsa durduğunuzda çorap donar. Donmanın derecesine bağlı olarak çorap parçalanır veya performans kaybeder.

Donmasa bile çamurlaşmış sulu kardan sonra ıslanan çorabın etkisi azalır. Bazı üreticiler sulu karda kullandıktan sonra çıkarıp çorabı çırpmanızı önerse de etrafa saçılan yol çamurunun sizi de mahvedeceği ve o soğukta çoraba tak çıkar yapmayı kimsenin düşünmeyeceği açıktır. Anlamsız bir tavsiye bence. Benim tavsiyem yanınızda sofra tuzu bulundurun ve durakladığınızda çorapların üzerine tuz serpin. Donmasını önler. Eğer çamurlu kar veya balçıkla ıslanmışsa bulaşık deterjanı ve tuzlu suyu tekere döktükten sonra tuzlayın. İşe yarayacaktır.

Çok sık karla karşılaşıyorsanız veya uzun süre gidecekseniz çekiş olmayan tekere de çorap takın. Fren ve dönüşlerde faydası yarı yarıya artar. Ayrıca çoraplarınızdan bir veya ikisi yırtılırsa elinizde yedek olur. İç Anadolu da yaşarken daima iki ayrı türde kar destek sistemi bulundururdum. Ne kullanıyor olursanız olun her an kırılabileceğini unutmayın.

Kar spreyi-sprey zincir:

İnşaat köpüğüne çok benzeyen bir malzeme. Spreyi lastiğe sıktığınızda aynı inşaat köpüğüne benzeyen bir malzeme hemen genleşerek lastik üzerinde prüzlü bir yüzey meydana getiriyor. İnşaat köpüğüne göre daha az genleşiyor ve sıktığınız alanla sınırlı kalıyor. Üreticilerin dediğine göre 10 km kadar etkili.

Çok hafif, küçük ve ucuz bir çözüm. Üstelik kullanımı çok kolay. Yumuşak bir malzeme olduğundan lastiğe veya otomatik vites gibi titreşime hassas parçalara da anlamlı bir etkisi yok. Ses çok az. Deseni kendiniz belirleyebildiğiniz için yerin durumuna göre ayarlama yapmanız mümkün.

Kalıcı bir çözümden ziyade ara sokakları geçmek, otoparktan çıkmak veya otoparka girmek, yol ortasında kalmak yerine sığınacak bir yer bulmak gibi geçici anlık kurtarıcı bir çözüm.

        

En büyük dezavantajı piyasaya neredeyse tamamen kalitesiz ürünlerin hakim olması. 2 defa kullandım 2si de rezaletti. Biri sırf çözücüden ibaretti lastiğe tutunan kısım öyle cılızdı ve ömürsüzdü ki hiç kullanmamış kadar oldum.

Normalde poliüeretanın lastiğin hammaddesi sentetik kauçukla bir geçimsizliği olmadığı için lastiğe zarar vereceğini zannetmiyorum. Ancak kalitesiz ürünlerde ne çıkar bilemem. Benim kullandıklarımdan birinde çözücü olarak toluen kullanılmıştı ve toluen türü aromatik çözücüler lastik için iyi değil. Hemen bozmaz ancak kışın zaten sert olan lastiği biraz daha sertleştirebilir.

Adam gibi bir ürüne denk gelip tam olarak tecrübe edinemediğim için çok fazla bir şey söyleyemiyorum. Tahminimce plastik cırt kelepçe tarzındaki ürünlere benzer bir fayda sağlayacaktır. Tek fark uygun desen çizebilirseniz fren ve dönüşlerde de fayda etmeye devam edeceği olacaktır. Ayrıca çekiş olmayan tekerlere de uygularsanız faydası aynı oranda artacaktır. Kullanıldığında yaz ve kış lastiği arasında büyük fark yoktur.

Dezavantajları daha önce de dediğim gibi kalitesiz o kadar çok ürün var ki aldığınız ürünü önce deneyin. İhtiyaç duyduğunuzda yolda kalabilirisiniz. Arada çok saçma kötü malzemelere de para vereceğinizden ilk başlangıç maliyetiniz yüksek olacaktır. İşinizi gören bir markaya denk gelene kadar denemenizde fayda var. Eğer elden alıyorsanız satıcıdan denemesini isteyin. Malına güvenen yapar.

Diğer yandan bu ürünlerin kullanmasanız da bir ömrü var. Benim bildiğim çözülmüş poliüretanın yaklaşık ömrü 2-4 yıl arası. Güneş görmeden serin yerde uzun zaman, güneş altında veya aşırı soğukta daha kısa zaman dayanır. Taklit ürünler için bir şey diyemem. Kullanılabilecek yan ürün çok olduğu için tahmin yürütmem olanaksız.

Bir başka dezavantajları da büyük araçlarda çok efektif değiller. Ağırlık arttıkça lastikten kopma süreleri kısalıyor. 

Bu üründen kullanacağınızda tavsiyem lastiğin yüzüne x şeklinde veya ^ şeklindeki tırnaklar halinde veya à şeklinde veya yan yatmış H şeklinde desen çizin.

Çivili lastik:

Kış lastiklerinin bazılarında kar lastiklerinin genelinde çivi yuvası bulunur. Bunlara özel bir basınçlı tabancayla lastik çivisi monte edilir. Zincir kadar hatta daha iyi bir yol tutuş elde edilir. Kar, buz, fren, dönüş fark etmez. Kuru zemine yakın bir çekiş elde edersiniz.

Ancak bu lastikler özellikle ülkemizde piyasadan büyük oranda silindi. Çünkü dezavantajları çoktur. Lastiğe çivi takıp çıkarmak kendi kendinize yapabileceğiniz bir şey değildir. Özel alet gerektirir. Bu aletlerde her lastikçide olmaz. Bu nedenle evde veya bagajda hazır bulundurup hemen kullanamazsınız. Önce bunları takacak lastikçi bulmanız gerek. İşiniz bitince de çıkaracak lastikçi lazım. Bu nedenle maliyetlidir. Ayrıca esnek değildir. Tak çıkar yapamazsınız.

binek araçlarda daha az çivi bulunur ancak mantık aynı

Fren ve kalkışlarda çiviler gevşer ve zamanla dökülür. Ne zaman döküleceğine dair bir süre verme olanağı da yoktur. Çiviyi takan makine, takan kişi, lastiğin yaşı ve kalitesi, çivinin yapı ve kalitesi yanında kullanıcı alışkanlıkları ve yol durumu da çok etkili olduğundan nerede yolda kalacağınızı bilemezsiniz.

Kuru yolda kısa zamanda özelliğini kaybeder ve zincire yakın bir titreşim yapar. Bunu önlemek için lastik havası indirilir ama bu seferde buzda kayarsınız. Yani her şartta birilerine bağımlısınız. Ayrıca kötü bir kullanıcının elinde kısa zamanda lastiğe zarar verir. Diğer yandan lastiğinizden kopan çiviler başka araçlara zarar verebilir.

Bu nedenler yüzünden ülkemiz gibi yerlerde akıl karı değildir. Daha çok Norveç, İsveç, Alaska gibi sürekli kar altında yaşanan yerlerde anlamlıdır.

Kış için kısa tavsiyeler.

1-      Yanınızda sofra tuzu ve turşu tuzu (salamura tuzu, kalın tuz) bulundurun. Sofra tuzu duraklamalarda lastiğinizin ve pençelerinizin donmasını engeller. Ayrıca sabah kalktığınızda buzlanmış camlarınızı hızla çözer. Geceden cama serperseniz cam buz tutmaz. Kalın tuz da kaldırımdan inmek, birkaç metrelik yeri tırmanmak, yol kenarından yola çıkmak veya saplandığın yerden kurtulmak gibi işlerde size fayda sağlar. Birinde yol kenarındaki kar yığınına saplandım. Çekiş tekerine ve çevresine tuz dökerek saplandığım yerden çıkabildim. Arabadan indiğinizden yer buzluysa sizi kurtarır.

2-      Yanınızda yedek yakıt bulundurun. Uygun bir kapta aracınızın kullandığı yakıttan bulundurun. Sizde zincir olsa bile başkasında olmadığı için yolda kalabilirsiniz veya kapalı yol yerine servis yoluna yönlendirilebilirsiniz. Ayrıca kar ve zincir yakıt tüketimini 2 kata arttırır ve her zaman benzinci bulamayabilirsiniz. Yedek yakıtınızı 1 gece için yapın. Genelde 1600 ccye kadar dizellerde 5 litre benzinlilerde 10 litre yetecektir. Otogaza fazla güvenmeyin. Gaz çalışmaya devam eder ancak evoporatör kolayca donacağından motor çalışırken kapanabilir. Ayrıca dizel yedek yakıt bidonunu kar başladığında içeri alın. Bagajda donabilir.

3-      Teneke kutularda jel yakıtlardan bagajınızda bulundurun. 1 tanesi yaklaşık 3 saat yanar. Hesabınızı ona göre yapın. Parlama dökülme yapmadığından güvenilirdir. Ancak zamanla içeride koku yapar bu nedenle karşılıklı 2 camı 1-2 parmak açın. 

4-      Bagajda yeden su ve hazır yiyecek bulundurun. Oha demeyin çünkü gerekti mi tam gerekir.

5-      Küçük bir kürek alın hayatta bir kere gerekir tam gerekir. Ayrıca savunma amacıyla da etkilidir.

6-      Fener ve yedek pil bulundurun. Eğer sıcaklığın sık sık -5in altına düştüğü yerlerde bulunuyorsanız kuru lityum pil kullanın. Alkalin ve nikel piller içeriklerindeki su nedeniyle düşük sıcaklıklarda güçlerini kaybeder. Beni dinlerseniz bir kafa bir de el feneri bulundurun. Ellerinize ihtiyaç duyduğunuzda kafa feneri uzak aydınlatma gerektiğinde el feneri işinizi görür. Yalnızsanız sinyal vermek için de kullanılabilir. Yerinizi belli etmeniz gerekebilir. Bir led bir de halojen ampullü fener bulundurmanız iyi olur. Led uzun yanar ancak karda aydınlatması çok zayıftır. İç aydınlatma için led iyidir. Uzun yanar ve ışık moral açısından iyidir ancak halojen ışığın aydınlatma kalitesi ve renk çözünürlüğü ledde asla olmaz. Uzaktan yaklaşan şeyin arabamı kurt mu olduğunu bilemezsiniz.

7-      Sigara içmiyorsanız bile çakmak kibrit türü şeylerden 2 adet arabada bulundurun. Bir tane ıslanabilir bozulabilir, kırılabilir. Pahalı bir şey değil. Ayrıca 1-2 de mum bulundurun. Sadece aydınlanmak değil ateş yakmanız gerektiğinde de mum faydalı olacaktır. Kuru dalı nerden bulacaksınız ama erimiş mumla ıslanan bir şey kolay alev alır.

8-      Arabaya koyduğunuz tedbir malzemelerinizi düzgün kaliteli ürünlerden seçin. Seyyar satıcıdan alacağınız 1 tl lik fenere hiç güvenmeyin veya ucuz pil sizi her an yolda bırakabilir.

9-      Aracınızdaki tedbir malzemelerini ara ara kontrol edin. Bitmiş pil, kırık lamba, akmış pil, un ufak olmuş gofret size fayda sağlamaz. Teneke jelin de bir ömrü var.

10-   Akıllı telefonunuz için en az 1 tam şarjlık power bank bulundurun.

11-   Toplu yerlerde pek vahşi hayvan sorunu yaşanmaz ancak tek başınıza kaldığınızda vahşi hayvan sorununuz olabilir. Tilki gibi hayvanlar sorun yaratmaz ancak kurt ve domuz iyi değildir. Hemen aracınıza sığınabileceğinizden uzak mesafelere gitmeyin ve fenerinizle etrafı kontrol etmeden çıkmayın. Domuzu asla kızdırmayın çünkü çoğu araba sizi yetişkin bir domuzdan koruyamayacaktır. Tüm hayvanlar ateşten korkar. Yapabiliyorsanız ateş yakın. Unutmayıp yanınıza aldığınız yakıt bidonuyla geçici ateş yakarak hayvanları kaçırabilirsiniz. Teneke spreyiniz varsa yanan çakmağın üzerinden sıkın. Sizi korumaz ama korkutucu bir alev verir. Hayvanları korkuttum diye de güvenmeyin. Domuz fazla ısrar etmez ancak kurt akıllıdır ve pusuya yatabilir. Gerekmedikçe veya anlamıyorsanız hayvanlara ateş etmek gibi işlere bulaşmayın. Daha da kızdırabilirsiniz. Ayrıca unutmayın onların da canı var. Onlar da kendilerince ev geçindiriyor.